Şarko Eklem Hastalığı Nedir?

Şarko eklem hastalığı (Charcot nöroartropatisi), sinir hasarı (nöropati) sonucu ayak ve ayak bileği eklemlerinde gelişen ilerleyici bir bozukluktur. Özellikle diyabetli hastalarda yaygın olarak görülür. Sinir hasarı nedeniyle ağrı hissinin azalması sonucu hastalar ayaklarına zarar verdiklerini fark etmezler. Tekrarlayan küçük travmalar, zamanla eklem deformasyonuna ve ayakta yapısal bozukluklara yol açar.

Şarko Eklem Hastalığının Nedenleri

• Diyabetik Nöropati: Şeker hastalığına bağlı sinir hasarı, ayaklardaki koruyucu his kaybına neden olur.
• Damar Problemleri: Diyabette görülen dolaşım bozuklukları, kemiklerin beslenmesini ve iyileşmesini zorlaştırır.
• Tekrarlayan Travmalar: Hasta farkında olmadan ayağını zorladığında mikrotravmalar meydana gelir.
• Enfeksiyonlar: Diyabetik ayakta oluşan yara ve enfeksiyonlar hastalığın ilerlemesini hızlandırabilir.

Belirtiler ve Tanı

Şarko eklem hastalığının erken evrede teşhisi zor olabilir, ancak tipik belirtiler şunlardır:

• Ayakta ciddi şişlik, kızarıklık ve ısı artışı
• Ağrısız veya hafif ağrılı eklem deformitesi
• Ayakta şekil bozukluğu (çökme, bükülme, çıkıntılar)
• Ayakta kararsızlık veya yürüyüş bozukluğu
• Zamanla ayakta gelişen kemik çıkıntıları ve deformasyon

Tanı Yöntemleri:

• Fiziksel Muayene: Ayağın hassasiyeti, şekli ve hareket açıklığı değerlendirilir.
• Röntgen: Kemik deformasyonlarını ve eklem hasarını gösterir.
• MRI ve BT: Erken dönemde kemik iliği ödemi ve küçük kırıkları tespit etmek için kullanılır.
• Kan Testleri: Enfeksiyon veya iltihabi hastalıkları dışlamak için yapılabilir.
• Kemik Sintigrafi: Enfeksiyon ve Şarko eklem ayırıcı tanısında yardımcıdr. Ayrıca hastalığın evrelendirmesinde de yararlıdır.

Tedavi Yöntemleri

1. Konservatif (Cerrahi Dışı) Tedavi

Hastalığın erken evresinde deformasyon ilerlemeden müdahale edilirse cerrahiye gerek kalmadan kontrol altına alınabilir.

• Ayağın Korunması: Hastanın ayağını zorlamaması için yük kaldırmayan bir yürüyüş (immobilizasyon) önerilir.
• Tam Temas Alçılama: Özellikle hastalığın erken evrelerinde 2-4 hafta arayla 2-4 ay boyunca ayak şeklini saran alçılama yöntemidir. Ayak şeklinin bozulmadan korunmasını sağlamak ve kontrollü basmayı başlatmak açısından mutlaka denenmesi gereken tedavi yöntemidir.
• Özel Ortez ve Botlar: Ayaktaki deformasyonu önlemek için alçı, yürüme botları veya özel ayakkabılar kullanılır.
• Kan Şekerinin Kontrolü: Diyabetin iyi yönetilmesi, hastalığın ilerlemesini yavaşlatabilir.
• Fizik Tedavi: Ayak kaslarını desteklemek ve stabiliteyi artırmak için egzersizler uygulanabilir.

2. Cerrahi Tedavi

İlerlemiş vakalarda, ciddi deformasyonlar ve eklem instabilitesi geliştiğinde cerrahi müdahale gerekir.

• Kemik ve Eklem Düzeltme Ameliyatları (Osteotomi ve Artrodez): Deforme olmuş kemikler düzeltilir ve eklem sabitlenerek deformasyonun ilerlemesi engellenir.
• Eksternal Fiksasyon: Ayaktaki kırık veya deformasyonları düzeltmek için dışarıdan vidalar ve çerçevelerle destek sağlanır.
• Ayak Bileği Artrodezi (Eklem dondurma): Eğer eklemde ciddi bozulma varsa, ayak bileği cerrahi olarak dondurularak daha fazla hasar önlenir.
• Amputasyon: Çok ileri vakalarda, ciddi enfeksiyon veya iyileşmeyen yaralar gelişmişse ampütasyon yani bacağın bir kısmının cerrahi olarak alınması kaçınılmaz olabilir.

Cerrahi Sonrası Süreç

• Hastalar genellikle ameliyat sonrası uzun süre ayak üzerine basmaktan kaçınmalıdır.
• Özel ortezler ve yürüme destekleri kullanılır.
• Enfeksiyon riskine karşı yara bakımı dikkatlice yapılmalıdır.
• Diyabetin kontrol altında tutulması, tekrar eden Şarko ataklarını önlemek açısından çok önemlidir.

Sonuç

Şarko eklem hastalığı, diyabetli hastalarda ciddi deformasyonlara yol açabilen bir durumdur. Enfeksiyon ile ayrımı çok önemlidir ve yanlış tedavilerden kurtarır. Erken tanı ve uygun tedavi ile cerrahiye gerek kalmadan kontrol altına alınabilir. Ancak ileri vakalarda cerrahi müdahale gerekebilir. Diyabeti iyi yönetmek ve düzenli ayak muayenesi yaptırmak hastalığın ilerlemesini önlemek açısından büyük önem taşır.